သုးကီၣ်ကးအခိၣ်တဲ၀ဲလၢ ကမၤတၫ်ဃုထၢတုၤလၢအ၀ံၤ ဖဲလါယနူၤအါရံၤအပူၤ

လါမးရှး(၂၇)သီ,၂၀၂၅နံၣ်

၂၀၂၆နံၣ်,လါယနူၤအါရံၤအပူၤ ကမၤတၫ်ဃုထၢတုၤလၢအ၀ံၤဒီးကသူ၀ဲပှၤလၢတၫ်ဖးအါမၤနၢၤတၫ်(FPTP)သနူတကးဘၣ်,ကသူစ့ၫ်ကီး၀ဲ (PR)သနူအဂ့ၫ် သုးကီၣ်ကးအခိၣ်တဲ၀ဲလီၤ.

ဖဲလါမးရှး(၂၅)သီအနံၤ မၤ၀ဲသုးကီၣ်ကးတၫ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢန့ၣ်ပၠံၣ်တီၣ်အကတီၫ် သုးကီၣ်ကးအခိၣ် မ့အီၣ်လဲၣ် တဲလီၤ၀ဲဒ်န့ၣ်လီၤ.

သုးဟံးန့ၫ်ထံကီၫ်တၫ်စိတၫ်ကမီၤအကတီၫ် သုးကီၣ်ကးပၢတၫ်(၂)နံၣ်အတီၫ်ပူၤ ဆိကမိၣ်၀ဲလၢကမၤတၫ်ဃုထၢဘၣ်ဆၣ် မ့ၫ်လၢခိၣ်ဘံးတၫ်ဆါတၫ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်၀ံၤသီအကတီၫ်ဒီး ကမၤတၫ်ဃုထၢအဂီၫ် လိၣ်ဘၣ်တၫ်ဂၢၫ်တၫ်ကျၢၤအဃိ မၤ၀ဲတန့ၫ်ဘၣ်အဂ့ၫ် သုးကီၣ်ကးအခိၣ်တဲ၀ဲလီၤ.

ပာ်ထီၣ်တၫ်ဂ့ၫ်လၢတၫ်ဖးစရီအဃိ၀ံၤ သုးကီၣ်ကးလၢဟံးန့ၫ်တၫ်စိတၫ်ကမီၤအံၤ တယာ်လီၤဃာ်၀ဲလၢ ကမၤတ်ဃုထၢ ဖဲလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် သၢနွံတနွံ,လွံၫ်နွံတနွံ,လါယနူၤအါရံၤ အဆိကတၢၫ်တနွံဒီး ခံနွံတနွံအပူၤအဂ့ၫ်တဲ၀ဲလီၤ.

တၫ်ဃုထၢန့ၣ် ကမၤ၀ဲအပတီၫ်တုၤလၢကဲထီၣ်၀ံၤ ကကဲထီၣ်အဂီၫ် တၫ်ကမၤထွဲ၀ဲအဂ့ၫ်ဒီးကျိာ်စ့တၫ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤအါဘၣ်ဆၣ် ကဖိးမံလိာ်သးဒီးထံကီၫ်၀ံၤ တၫ်မၤကဘျံးကဘျၣ်တၫ်ဖးသုးတန့ၫ်ညီအဂီၫ် ကမၤ၀ဲခီဖျိလၢ Electronic Voting Machineအဂီၫ် အိၣ်ကတီၤဆိသးအဂ့ၫ်စ့ၫ်ကီးတဲ၀ဲလီၤ.

လါယနူၤအါရံၤအပူၤ လိၣ်လၢကမၤတၫ်ဃုထၢတုၤလၢကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်၀ံၤ ထံရူၫ်ကီၫ်သဲးပၣ်တံၣ်တဖၣ်စ့ၫ်ကီး နုာ်လီၤတၫ်ဃုထၢကန့ၫ်အဂီၫ် ဒ်တၫ်ဘျၢသဲစးအသိး ဟ့ၣ်ဃာ်၀ဲတၫ်ပျဲအဂ့ၫ် သုးကီၣ်ကးအခိၣ်တဲ၀ဲလီၤ.

ဘၣ်ထွဲဒီးတၫ်ဟ့ၣ်ဆိတၫ်ဖးတၫ်ဂ့ၫ်စ့ၫ်ကီး ဒ်ထံဂုၤကီၫ်ဂၤမၤ၀ဲအသိး ဃုသ့ၣ်ညါ၀ဲ၀ံၤ တၫ်ဃုထၢလၢသုးကီၣ်ကးကမၤ၀ဲအံၤ ဒ်သိးကကဲထီၣ်တၫ်ဃုထၢလၢအိၣ်ဒီးတၫ်သဘျ့တၫ်တီတၫ်တြၫ်ဒီး လၢတအိၣ်ဒီးတၫ်မၤကဘျံးကဘျၣ်တၫ်ဖးအဂီၫ် တၫ်ဘၣ်ရဲၣ်ကျဲၤကတီၤဆိ၀ဲအဂ့ၫ်စ့ၫ်ကီး တဲ၀ဲလီၤ.

သုးကီၣ်ကးအခိၣ်န့ၣ်”အပူၤကွံာ်တၫ်ဃုထၢအပူၤ သူတ့ၫ်၀ဲ (FPTP)ပှၤလၢတၫ်ဖးအါမၤနၢၤတၫ်သနူတကးဘၣ်, ဒီက လုာ်ဘျီၣ်ဒိၣ်ဒီးကီၫ်ခီဘျီၣ်ဒိၣ်တဖၣ်အပူၤ သူ၀ဲ PRသနူကန့ၫ်အဂီၫ်စ့ၫ်ကီး တယာ်လီၤဃာ်၀ဲအဂ့ၫ် ပှၤခဲလၢာ် အၢၣ်လီၤတူၫ်လိာ်ဆၢတဲာ်၀ဲမ့ၫ်၀ံၤန့ၣ် ကဟ့ၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါထံကီၫ်ဒီတဘ့ၣ်၀ံၤ ကမၤ၀ဲဒိၣ်ဒိၣ်မုာ်မုာ်အဂ့ၫ်”စ့ၫ်ကီး တဲ၀ဲလီၤ.

လၢကီၫ်ခီဒီးကီၫ်စဲၣ်တဖၣ်အပူၤ ကမၤ၀ဲလၢ EVMကဟၣ်တဖၣ်အဃိ လၢတၫ်ဆၢကတီၫ်ဖုၣ်အပူၤ တၫ်ဟ့ၣ်တၫ်ဖးန့ၫ်၀ံၤ တသီခံသီအတီၫ်ပူၤ တၫ်ပာ်ဂၢၫ်ပာ်ကျၢၤတၫ်ဖးစရီသ့,တလါအတီၫ်ပူၤ ကီၫ်ဆၣ်လၢတၫ်မၤတၫ်ဃုထၢန့ၫ်တဖၣ်အပူၤ တၫ်ဃုထၢက၀ံၤ၀ဲသ့အဂ့ၫ်စ့ၫ်ကီး တဲ၀ဲလီၤ.

ဒီကလုာ်တၫ်ဃူတၫ်ဖိးတၫ်တၢၣ်ပီၣ်ကီၣ်ကး(NUCC)ဒီးဒီကလုာ်ဃူဖိးပဒိၣ်(NUG)တဖၣ်တခီ တၫ်ဃုထၢအယီၤအ ဘျၣ်လၢ သုးအၢသီတဖုအံၤ မၤ၀ဲမ့န့ၫ်ဘၣ်ဆၣ် နွ့ၣ်အူတၫ်ပၢၫ်ဆၢတမ့ၫ်ကပတုာ်ကွံာ်အသးအသိး တမ့ၫ်စ့ၫ်ကီး ကီၫ်ပယီၤတၫ်သဘံၣ်ဘုၣ် ကျဲဟးထီၣ်ဘၣ်အဂ့ၫ် ထုးထီၣ်သဃဲၤ တၫ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤန့ၣ်လီၤ.

Ref:DVB