လါမ့ၤ(၆)သီ, ၂၀၂၄နံၣ်
ကီၫ်ပယီၤပူၤတၫ်ဒုးတဖၣ်အဃိ ပှၤလီၫ်က၀ီၤဖိလၢဘၣ်ပာ်တ့ၫ်ဟံၣ်ဃီဃ့ၫ်ပူၤဖျဲးသး အိၣ်ထီၣ်လံ(၃)ကကွဲၫ်ဘျဲၣ်လံ အဂ့ၫ် ဖဲလါမ့ၤ(၄)သီနံၤန့ၣ် ဘီမုၫ်စၢဖှိၣ်ကရၢကီၫ်ပယီၤ၀ဲၤဒၢး (ကုလသမဂ္ဂမြန်မာရုံး) အတၫ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤအပူၤ ပာ်ဖျါ၀ဲလီၤ.
စးထီၣ်ဖဲ၂၀၂၁နံၣ်, လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤပူၤန့ၣ် ကီၫ်ပယီၤပူၤ တၫ်ကွၫ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဖိတၫ်ဒိသူၣ်ဒိသးတၫ်မၤစၢၤ တၫ်ဃံးတၫ်စ့ၤတဖၣ်၀ံၤ တၫ်သဘံၣ်သဘုၣ်အဃိ ကမျၢၫ်လၢဘၣ်ပာ်တ့ၫ်ကွံာ်ဟံၣ်ဃီ အနီၫ်ဂံၫ်နီၫ်ဒွးဟဲအါထီၣ်၀ဲလီၤ.
ပှၤနီၫ်ဂံၫ်နီၫ်ဒွးဟဲအါထီၣ်ဒ်သိးအံၤအဃိ နီၫ်ဂံၫ်နီၫ်ဒွး(၃)ကကွဲၫ်ဘျဲၣ်လၢ ဘၣ်တၫ်ပာ်ဖျါအံၤ လၢ(၆)လါအတီၫ်ပူၤ ဟဲအါ ထီၣ်(၅၀)မၠးကယၤအဂ့ၫ် ဘီမုၫ်စၢဖှိၣ်ကရၢဘၣ်ထွဲကီၫ်ပယီၤခၢၣ်စးတဖၣ်(မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာကုလသမဂ္ဂဌာနေ ကိုယ်စားလှယ်)ဒီး ဘၣ်ထွဲဟီၣ်ခိၣ်ဖိတၫ်ဒိသူၣ်ဒိသး တၫ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးပှၤနဲၣ်တၫ် (လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာညှိနှိုင်းရေးမှူး)တဖၣ် တဲဃာ်၀ဲ လၢလံာ်တၫ်ဘိးဘၣ်ပာ်ဖျါပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဘီမုၫ်စၢဖှိၣ်ကရၢ အတၫ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤအပူၤ လၢကတီၫ်အံၤ ပှၤဘၣ်ပာ်တ့ၫ်ဟံၣ်ဃီ ဃ့ၫ်ပူၤဖျဲးသး (၃)ကကွဲၫ်ဘျဲၣ်အကျါ (၂.၇)ကကွဲၫ်ဘျဲၣ်န့ၣ် မ့ၫ်ပှၤတဖၣ်လၢ တၫ်ဒုးအဃိ ဘၣ်ဃ့ၫ်ပူၤဖျဲးအသး၀ံၤ သၢပူတပူတခီ မ့ၫ်ဖိသၣ်တဖၣ်လၢတအိၣ် ဘၣ်ကၠိန့ၣ်လီၤ. တကးဘၣ် ပှၤခဲလၢာ်ပာ်ဖှိၣ် (၁၈.၆)ကကွဲၫ်ဃၣ်ဃၣ်စ့ၫ်ကီး လိၣ်ဘၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတၫ်ဒိသူၣ်ဒိသးတၫ်မၤစၢၤတဖၣ်၀ံၤ ပှၤဟံၣ်ဃီတအိၣ်(၃)ကကွဲၫ်ဘျဲၣ်တဖၣ်ဒု ကအိၣ်မူအဂီၫ် ဘၣ်ဂဲၤလိာ်၀ဲအဂ့ၫ်တဲ၀ဲလီၤ.
အပူၤကွံာ် ၂၀၂၃နံၣ်, စးထီၣ်ဖဲ လါအီးကထိဘၢၣ်ပူၤ တၫ်သဘံၣ်သဘုၣ်တဖၣ် ဟဲဆူၣ်ထီၣ်အဃိ ကီၫ်ပယီၤပူၤ ပှၤဘၣ် ပာ်တ့ၫ်ဟံၣ်ဃီ အနီၫ်ဂံၫ်ဟဲအိၣ်အါထီၣ်၀ံၤ ကမျၢၫ်တဖၣ်အဂီၫ် ကျဲအိၣ်ဒၣ်ထဲတခါလၢ ကဃ့ၫ်ပူၤဖျဲးသးအဂီၫ်လီၤအဂ့ၫ် ဘီမုၫ်စၢဖှိၣ်ကရၢ တဲ၀ဲလီၤ.
တၫ်ဒုးအဃိ ပှၤလၢဘၣ်သုးလီၫ်သုးကျဲ လၢကီၫ်ပယီၤ မုၫ်နုာ်ကလံၤစိး(အနောက်မြောက်ပိုင်း)ဒီး တၫ်ခၢၣ်သး (အလယ်ပိုင်း)တကပၤ, ခၠီကီၫ်စဲၣ်(ချင်းပြည်နယ်), မကွ့(မကွေး)ဒီး စကဲ(စကိုင်း) ကီၫ်ခီတဖၣ်အပူၤအိၣ်၀ဲ (၁.၅) ကကွဲၫ်ဃၣ်ဃၣ်, ကယါ(ကယား)ဒီး ပကိ(ပဲခူး), ကညီကီၫ်စဲၣ်(ကရင်ပြည်နယ်), ယိၤဒိၣ်ကီၫ်စဲၣ် ကလံၤထံး(ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း), တလၢၤကီၫ်စဲၣ်(မွန်ပြည်နယ်)ဒီး တနီသရံၣ်ကီၫ်ခီ(တနင်္သာရီတိုင်း) မုၫ်ထီၣ်ကလံၤထံးတကပၤ (အရှေ့တောင်ပိုင်း) ပှၤနီၫ်ဂံၫ်အိၣ်၀ဲ (၉)ကလီၫ်ဘျဲအဂ့ၫ်န့ၣ်လီၤ.
လၢရခၢၣ်ကီၫ်စဲၣ်(ရခိုင်ပြည်နယ်)ပူၤစ့ၫ်ကီး ပှၤနီၫ်ဂံၫ် ယဲၫ်ကလီၫ်ယဲၫ်ကလးဃုကထိဂၤဘျဲၣ်ဃၣ်ဃၣ် ဘၣ်ကဲထီၣ် ပှၤဟံၣ်ဃီတအိၣ်တဖၣ်၀ံၤ တၫ်လီၫ်ဖဲအံၤဒီး လၢကီၫ်စဲၣ်(ပြည်နယ်) အဂၤဒီး ကီၫ်ခီ(တိုင်း) အဂၤတဖၣ်အပူၤ ကီၫ်ပူၤ(ပြည်တွင်း) ပှၤလီၫ်အိၣ်ကမှံ(IDPs)တဖၣ်အအိၣ် တၫ်မၤစၢၤကလဲၤတုၤအဂီၫ် မ့ၫ်တၫ်အရ့ဒိၣ်၀ဲအဂ့ၫ် ဘီမုၫ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဟ့ၣ်ပလီၫ်ဃာ်၀ဲလီၤ.
လၢတကပၤ စ့ပာ်ကီၤ(ရန်ပုံငွေ) တလၢတပှဲၤအိၣ်ထီၣ်၀ံၤ ၂၀၂၄နံၣ်စ့ပာ်ကီၤနုာ်လီၤ၀ဲ လွံၫ်ပူသၢပူဘၣ်ဆၣ် အိၣ်ဒၣ်လၢ စ့ပာ်ကီၤခဲလၢာ်ပာ်ဖှိၣ် တၫ်လိၣ်ဘၣ် (၅)မၠးကယၤအဖီလာ်ဒံးလီၤအဃိ တၫ်စူၤခါအကတီၫ် ကလံၤမုၫ်အူညီနုၫ်ဒီး တချုးတၫ်စူၤလီၤ ဟံၣ်ဃီဒီး သးသမူလၢဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးညီတဖၣ် တၫ်မၤစၢၤကန့ၫ်အဂီၫ် လိၣ်ဘၣ်စ့ပာ်ကီၤဒံးအဂ့ၫ် ဘီမုၫ်စၢဖှိၣ်ကရၢ တၫ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤပူၤ ပာ်ဖျါ၀ဲလီၤ.
Ref: vom
