လါအ့ဖြ့ၣ်(၂၄)သီ,၂၀၂၅နံၣ်
ပှၤလၢလဲၤသုးလီၢ်သုးကျဲအိၣ်ဆူ လီၢ်က၀ီၤလၢဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဟူး၀းတဖၣ်အပူၤအံၤ ဆူၣ်ချ့ဂ့ၢ်၀ီတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်အိၣ်အါထီၣ်၀ံၤ ဘၣ်အိၣ်ဖှိၣ်၀ဲလၢပှၤအါအါဂီၢ်ဂီၢ်, တၢ်ဟးလီၢ်သနူတဂ့ၤဘၣ်. တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဟးဂီၤတဖၣ်ဒီး ဆူၣ်ချ့တၢ်မၤစၢၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်အဒူၣ်အဆၢတဖၣ်အဃိ တၢ်ဆှၢဃီၤဆူ တၢ်ဆါကဲထီၣ်သးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အပူၤအဂ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ဆူၣ်ချ့ကရၢ(WHO) ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဃၥ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
မုၢ်ထီၣ်အ့ရှၢလီၢ်က၀ီၤအပူၤ ကီၢ်ပယီၤလၢ ထံၣ်ဘံၣ်တၢ်ဆါကဲထီၣ်သးအဒိၣ်ကတၢၢ်အံၤ ဖဲ၂၀၂၀နံၣ်န့ၣ် ပှၤဘၣ်ထံၣ်ဘံၣ်တၢ်ဆါ အိၣ်(၁၆၇၀၀၀)အကျါ (၂၂၀၀၀)ဃၣ်သံ၀ဲဒီး ဖဲပှၤသံတဖၣ်အကျါ ပှၤ(၂၉၀၀)ဂၤန့ၣ်အဘၣ် HIVအဃၣ်အဂ့ၢ် WHO စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
ကတီၢ်ခဲအံၤ ဟီၣ်ခိၣ်ဟူး၀းတၢ်ကီတၢ်ခဲဘၣ်အဆၢကတီၢ် ဘၣ်ထွဲထံၣ်ဘံၣ်တၢ်ဆါတၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂၢ်ဒီး ဆူၣ်ချ့တၢ်မၤစၢၤတဖၣ် WHOမၤစၢၤ၀ဲလၢ ဟီၣ်ခိၣ်မဲၥ်ဖံးခိၣ်အိၣ်ဘၣ်ဆၣ် တတုၤလီၤထီၣ်ဘး တလၢတလီၣ်ဘၣ်အဂ့ၢ်ဒီး ခီဖျိတၢ်ဆါဟံၣ်ဟးဂီၤတဖၣ်အဃိ တၢ်ရၤလီၤကသံၣ်တၢ်မၤစၢၤတဖၣ် တၢ်ဘၣ်ပတုၥ်ဃၥ်၀ဲအဂ့ၢ် အ၀ဲသ့ၣ်စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
တကးဘၣ် ခီဖျိဘူးထီၣ်လၢတၢ်စူၤလီၤသီအဆၢကတီၢ်ကတုၤဃီၤအဆၢကတီၢ်အဃိ ပစိၤအဃိ တၢ်ဆါကဲထီၣ်သးအိၣ်အါထီၣ်၀ံၤ ၂၀၂၃နံၣ်အတီၢ်ပူၤ ပှၤဘၣ်တၢ်လိၤကိၢ်သွံၣ်ယွၤတၢ်ဆါ (၁၆၀၀၀)ဘျဲၣ်၀ံၤ ပှၤဘၣ်သံ၀ဲ(၇၇)ဂၤအဂ့ၢ်ဒီး ပှၤသံအါတက့ၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤဖိသၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ် တၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ခီဖျိဟီၣ်ခိၣ်ဟူး၀းအဃိ ထံကျိၤလၢအဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး(မ့တမ့ၢ်) တၢ်ဟးလီၢ်သနူလၢအဂ့ၤတအိၣ်ဘၣ်ဒီး ပှၤအါအါဂီၢ်ဂီၢ် အိၣ်ဖှိၣ်လိၥ်အပူၤ ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်ဘၣ်ဒီး ပစိၤအတၢ်ဟဲဖးထီၣ်ဒိၣ်ထီၣ်၀ံၤ မိၢ်ဒၢတဖၣ်ဒီးဖိသၣ်ဆံးတဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ပှၤတဖၣ်လၢ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးညီကဒၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် WHO စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဆါလၢခီဖျိကဲထီၣ်သးလၢထံအဃိတဖၣ်စ့ၢ်ကီး မ့ၢ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖူး၀ံၤ ကီၢ်ပယီၤလၢအိၣ်ဒီးဟၢဖၢလူတၢ်ဆါတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါအံၤ တၢ်ဆါတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်တဖၣ် ကဟဲဒိၣ်ထီၣ်သ့အဂ့ၢ်ဒီး လီၢ်က၀ီၤလၢတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အိၣ်တဖၣ်အပူၤ ဒ်သိးကဒိးန့ၢ်ထံကဆှီတဖၣ်, နီၢ်ကစၢ်တၢ်ကဆှဲကဆှီဒီးတၢ်ဟးလီၢ်တၢ်ကဆှဲကဆှီ တၢ်ကမၤဂ့ၤထီၣ်အဂီၢ် ကဖီၣ်လိၥ်စုမၤသကိးတၢ်ဒီး သိၣ်မှံကရၢတဖၣ်အဂ့ၢ် WHO စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
Ref: The Irrawaddy
