လါစဲးပထ့ဘၢၣ်(၁၆)သီ,၂၀၂၅နံၣ်,အၣ်ထူခ့ၣ်တၢ်ကစီၣ်
သုးအတၫ်ဃုထၢ လၢကီၫ်ဆၣ်(၅၆)ဘ့ၣ်အပူၤ တၫ်မၤ၀ဲတန့ၫ်ဘၣ်အဂ့ၫ် ကီၫ်စၢဖှိၣ်တၫ်ဃုထၢခီၣ်မံးရှၢၣ်(UEC) ဘိးဘၣ် ရၤလီၤ၀ဲလီၤ.
တၫ်အံၤအဂီၫ် ကီၫ်ပယီၤလၢဘၣ်တၫ်ကရၢကရိဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤလၢကီၫ်ဆၣ်ပာ်ဖှိၣ်(၃၃၀)ဘ့ၣ်အံၤ ကီၫ်ဆၣ်အိၣ်တ့ၫ် (၂၇၄)ဘ့ၣ်အပူၤ လီၤဂာ်လၢကမၤတၫ်ဃုထၢဒီးလၢအကျါ ကီၫ်ဆၣ်လၢတၫ်ပၢၫ်ဆၢသုးတဖၣ်ထီၣ်ဒုးမၤန့ၫ်၀ဲပာ်ဃုာ် အဃိ တၫ်ဃုထၢတချူးဘၣ်န့ၣ် တၫ်အိၣ်သးအိၣ်လၢသုးခီၣ်မံးရှၢၣ်ကဒုးမၤန့ၫ်ကဒါက့ၤ၀ဲလီၤ.
ကခၠ့ၣ်ကီၫ်စဲၣ်ပူၤ ကီၫ်စဲၣ်လၢတၫ်မၤတၫ်ဃုထၢတန့ၫ်တဖၣ်မ့ၫ်၀ဲ ခၠံၣ်ဖွ့ၣ်,ဆီးလီၣ်,ဆိၣ်ဘရၣ်ဘိၣ်,အ့ၣ်ကၠါယၣ်တဖၣ် အဂ့ၫ် ပာ်ပနီၣ်ဃာ်၀ဲဘၣ်ဆၣ် ကခၠ့ၣ်တၫ်သဘျ့သုးမုၫ်ဒိၣ်(KIA)ထီၣ်ဒုးမၤန့ၫ်ဃာ် မိမီး,မၣ်စံၣ်,ဘါမီၣ်ဒီးဖါကးကီၫ်ဆၣ် တဖၣ်န့ၣ် ဖၢနုာ်ဃာ်၀ဲလၢတၫ်ကမၤတၫ်ဃုထၢစရီပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိး ခၠီကီၫ်စဲၣ်ပူၤ ခၠ့ညံၣ်နီၣ်ကရၢ(CB)ပၢဆှၢဃာ် ၀့ၫ်ဖလါဒီးရၢၫ်ခၢၣ်ကလံၤထံး ရၢၫ်ခၢၣ်သုးမုၫ်ဒိၣ်(AA)ထီၣ်ဒုး မၤန့ၫ်ဃာ် သၣ်တွဲ,ကွး,အါ,တီၣ်ကိးကီၫ်ဆၣ်တဖၣ်စ့ၫ်ကီး တၫ်ထံၣ်ဘၣ်လၢတဖၢနုာ်၀ဲလၢ ကီၫ်ဆၣ်လၢတၫ်မၤတၫ်ဃု ထၢတန့ၫ်အစရီပူၤဘၣ်.
တကးဘၣ် တအါ(ပလီၣ်) ဒီကလုာ်တၫ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၫ်ဒိၣ်(TNLA)ထီၣ်ဒုးမၤန့ၫ်ဃာ် မိကိးကီၫ်ဆၣ်ဒီးကၠီးမဲကီၫ်ဆၣ် တဖၣ်စ့ၫ်ကီး တဖၢနုာ်၀ဲလၢ ကီၫ်ဆၣ်လၢတၫ်မၤတၫ်ဃုထၢတန့ၫ်အစရီပူၤဘၣ်.
တၫ်ဃုထၢအကူာ်(၁)န့ၣ် ကစးထီၣ်မၤ၀ဲဖဲလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်(၂၈)သီနံၤ လၢကီၫ်ဆၣ်(၁၀၂)ဘ့ၣ်အပူၤအဂ့ၫ် သုးခီၣ်မံးရှၢၣ် လၢဘိးဘၣ်ရၤလီၤ၀ဲအံၤ ၀့ၫ်ဒူသ၀ီလၢဘၣ်ပျၫ်ကွံာ်၀ဲတဖၣ် ကမၤန့ၫ်ပၢဆှၢကဒါက့ၤ၀ဲအဂီၫ် ဟဲထီၣ်ဒုးဃီၤတၫ်လၢဟီၣ် ခိၣ်လိၤဒီးကလံၤကျါတဖၣ်တပယူာ်ဃီန့ၣ်လီၤ.
သုးခီၣ်မံးရှၢၣ်န့ၣ် လၢတနံၣ်အံၤ ထီၣ်ဒုးမၤန့ၫ်က့ၤ၀ဲ မိပၠဲဒီး၀့ၫ်နီၣ်ခၠိၣ်တဖၣ်၀ံၤအလီၫ်ခံ ဟဲထီၣ်ဒုးဃီၤ ဘါမီၣ်,ဖါကး,ကၠီး မဲကီၫ်ဆၣ် ဟီၣ်ခိၣ်လိၤခိသုးတဖၣ်တကးဘၣ် ၀့ၫ်ဒူသ၀ီလၢတၫ်ပၢၫ်ဆၢသုးထီၣ်ဒုးန့ၫ်ဃာ်တဖၣ် လဲၤတ့ၫ်လီၤမ့ၣ်ပိၫ်လၢ ကလံၤကျါ အိၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
ပှၤပာ်ထံနီၤဖးသုးဂ့ၫ်၀ီတဂၤတဲ၀ဲလၢ”AA,KIA ကလုာ်ဒူၣ်တၫ်ပၢၫ်ဆၢထီၣ်ဒုးန့ၫ်ဃာ်၀့ၫ်တဖၣ်န့ၣ် တၫ်ဃုထၢတချူးဘၣ် လၢ(၃)လါအတီၫ်ပူၤ တၫ်ကဒုးမၤန့ၫ်ကဒါက့ၤ၀ဲန့ၣ် ကဲထီၣ်တသ့ဘၣ်အဂ့ၫ်န့ၣ်လီၤ.”
အ၀ဲတဲအါထီၣ်ကဒီးလၢ“တၫ်အံၤန့ၣ်မ့ၫ်ဒၣ်မၤ၀ဲသးဂ့ၫ်၀ီဒုးယၤရဲၣ်ကျဲၤန့ၣ်လီၤ.တၫ်တဖၣ်အံၤ တချူးတၫ်ဃုထၢဘၣ် ကဒုးန့ၫ်က့ၤ၀ဲန့ၣ် မ့ၫ်ဒၣ်သးဂ့ၫ်၀ီဒုးယၤရဲၣ်ကျဲၤန့ၣ်လီၤ.အနီၫ်ကီၫ်တခီ တမ့ၫ်တၫ်လၢကဲထီၣ်အသးသ့ဘၣ်.ကွၫ်ဆၣ်ခီလၢရၢၫ်ခၢၣ်န့ၣ် တိဖျိ၀ဲတၫ်လီၫ်တန့ၫ်နီတတီၤဘၣ်.ကီၫ်ဆၣ်လၢကမၤ တၫ်ဃုထၢစ့ၫ်ကီးမၤ၀ဲကန့ၫ်ဒၣ်ဖဲ၀့ၫ်ဖီခိၣ်လီၤ.လၢခိတကပၤဒု တၫ်လီၫ်လၢမၤ၀ဲတန့ၫ်ဘၣ်အိၣ်အါမးအဂ့ၫ်”တဲ၀ဲန့ၣ်လီၤ.
လၢကတီၫ်အံၤ ကီၫ်ဆၣ်(၅၆)ဘ့ၣ်လၢတၫ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤ၀ဲလၢတၫ်မၤတၫ်ဃုထၢတန့ၫ်ဘၣ်အပူၤ ကမျၢၫ်ဘျီၣ်ဒိၣ် တၫ် ဟ့ၣ်တၫ်ဖးတၫ်လီၫ်(၅၆)ခါ,ကီၫ်ခီဒီးကီၫ်ဆၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ်(၅၆)ခါဒီးဒီကလုာ်ဘျီၣ်ဒိၣ်တၫ်ဟ့ၣ်တၫ်ဖးလီၫ်(၉)ခါလၢမ့ၫ်နၢၤဟံးန့ၫ်ခဲလၢာ်သနူ(FPTP),ခဲလၢာ်ပာ်ဖှိၣ် တၫ်ဟ့ၣ်တၫ်ဖးတၫ်လီၫ် ပာ်ဃုာ်၀ဲ(၁၂၁)ခါန့ၣ်လီၤ.
ကီၫ်ဆၣ်(၂၇၄)ဘ့ၣ်လၢတၫ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤ၀ဲလၢတၫ်ကမၤတၫ်ဃုထၢအံၤအပူၤ ကမျၢၫ်ဘျီၣ်ဒိၣ်တၫ်ဟ့ၣ်တၫ်ဖးအလီၫ် (၂၇၄)ခါ,ကီၫ်ခီဒီးကီၫ်ဆၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ် FPTPတၫ်လီၫ် (၂၆၆)ခါဒီးခၢၣ်စးသနူ(PR)တၫ်ဟ့ၣ်တၫ်ဖးအလီၫ်(၄၂)ခါ, ဒီကလုာ် ဘျီၣ်ဒိၣ်(FPTP)တၫ်ဟ့ၣ်တၫ်ဖးအလီၫ်(၇၅)ခါ, PR တၫ်ဟ့ၣ်တၫ်ဖးအလီၫ်(၂၆)ခါဒီးကလုာ်ဒူၣ်တၫ်ဖးအလီၫ်(၂၉)ခါပာ် ဃုာ်၀ဲအဂ့ၫ် UECဘိးဘၣ်ရၤလီၤဃာ်၀ဲလီၤ.
သုးခီၣ်မံးရှၢၣ်တကပၤ ကီၫ်ဆၣ်လၢကလုာ်ဒူၣ်တၫ်ပၢၫ်ဆၢကရၢထီၣ်ဒုးမၤန့ၫ်ဃာ်၀ဲတနီၤန့ၣ် တဖၢနုာ်၀ဲလၢ ကီၫ်ဆၣ် လၢတၫ်မၤတၫ်ဃုထၢတန့ၫ်စရီပူၤဘၣ်န့ၣ် သုးခီၣ်မံးရှၢၣ်တကပၤ ဒ်သိးကမၤန့ၫ်ကဒါက့ၤ၀ဲအဂီၫ် ဟဲထီၣ်ဒုးဃီၤတၫ်အ သိး,တၫ်ဃုထၢတချူးဘၣ် ထီၣ်ဒုးမၤန့ၫ်၀ဲမ့ၫ်တန့ၫ်န့ၣ် အိၣ်ဒၣ်လၢကဘိးဘၣ်ရၤလီၤအါထီၣ်၀ဲဒ်ကီၫ်ဆၣ် လၢတၫ်မၤ တၫ်ဃုထၢတန့ၫ်အစရီပူၤန့ၣ်လီၤ.
