လါယူၤ(၁၃)သီ,၂၀၂၅နံၣ်
စကဲကီၢ်ခီအပူၤခီဖျိသုးကီၣ်ကးအသုးနုၥ်လီၤသုးကျိၤဒီးမၤကလံၤကျါတၢ်ဒုးတဖၣ်အဃိထီဘိပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံတဖၣ်အံၤလၢတၢ်စူၤခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ်ကအိၣ်ဆိးအီၣ်အီအဂီၢ်ဟဲကီခဲဒိၣ်ထီၣ်၀ံၤလိၣ်ဘၣ်၀ဲတၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ်ဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ်အဂ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်လၢပှၤလၢမၤစၢၤပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံဖိဒီးလီၢ်က၀ီၤဖိတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
“သုးကီၣ်ကးအသုးဟဲနုၥ်လီၤသုးကျိၤလံန့ၣ်ပတဲသ့လၢအ၀ဲသ့ၣ်ဒိၣ်စိဟီၣ်က၀ီၤလီၤ.အနီၢ်နီၢ်တခီန့ၣ်ပ၀ဲတၢ်ပၢၢ်ဆၢသုးတဖၣ်ဒိၣ်စိ၀ဲဟီၣ်က၀ီၤတန့ၢ်ဘၣ်ဒီးဘၣ်ခီ၀ဲသုးကီၣ်ကးအသုးတြဲၤတဖၣ်ကီခဲ၀ဲအဃိတၢ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်ထီၣ်လၢပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံဖိတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ဒူသ၀ီလၢတဘၣ်စံၣ်သုးတဖၣ်ဒၣ်လဲၣ်လိၣ်ဘၣ်၀ဲတၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီးကသံၣ်ကသီတဖၣ်အသိး၀ံစိၥ်တီဆှၢ၀ဲတန့ၢ်ဘၣ်.အခဲအံၤန့ၣ်စဲးဖီကဟၣ်သူသိတဖၣ်ဒၣ်လဲၣ်တြီတံၥ်ဃၥ်၀ဲ”အဂ့ၢ်၀ဲးလဲးကီၢ်ဆၣ်ပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံဖိတဂၤ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိး ဂုၢ်အၢဂုၢ်သီအိၣ်အါကီၢ်ဆၣ်တဖၣ်ဒ်အမ့ၢ် ကးပလုၢ်, ကၠိလး,ခ့ၣ်အူ,ဆွ့ၣ်ဘိၣ်, ၀ဲးလဲး, အယၣ်တီၣ်, ခၠီအူ,မၠီၣ်, မၠ့မုၢ်, ဒံၣ်ပဲယ့,ဘုးတလ့ၣ်, ယ့ၣ်အူကီၢ်ဆၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် ပှၤလၢဂုၢ်အ့ၣ်အီၤတဖၣ်အိၣ်အါထီၣ်၀ံၤ ကသံၣ်ကသီတလၢတပှဲၤဘၣ်ဒီးတၢ်ယါဘျါအီၤတန့ၢ်ဘၣ်အဃိပှၤ(၈၀)ဘျဲၣ်ဘၣ်သံတ့ၢ်၀ဲအဂ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တကးဘၣ် ခီဖျိသုးကီၣ်ကးအသုး ကးတံၥ်ဃၥ် တၢ်၀ံစိၥ်တီဆှၢကသံၣ်ကသီတဖၣ်, ပှၤဆါလၢဂုၢ်အ့ၣ်အီၤတဖၣ်အံၤ တဒိးန့ၢ်တၢ်ဒိးကူစါယါဘျါအသးလၢ၀့ၢ်ပူၤတၢ်ဆါဟံၣ်တဖၣ်ပူၤအဃိ တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲအသိး တၢ်ပှ့ၤကသံၣ်ကသီလၢတၢ်ယါဘျါန့ၢ်ပှၤလၢဂုၢ်အ့ၣ်အီၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးယံၤထီၣ်တုၤ(၁)လါဘျဲၣ်ဃုၥ်ဒီးအပှ့ၤကလံၤဒိၣ်ထီၣ်အဃိ တၢ်ပှ့ၤအီၤတန့ၢ် လၢလၢလီၣ်လီၣ်ဘၣ်အဂ့ၢ် တၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
စကဲကီၢ်ခီအပူၤတၢ်အိးထီၣ်ပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံဒဲက၀ီၤတဖၣ်တအိၣ်အါအါဘၣ်အသိးထီဘိပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံဖိတဖၣ်စ့ၢ်ကီးက့ၤဆူတၢ်အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲတဖၣ်ဒီးဘၣ်အိၣ်ဆိး၀ဲဒၣ်လၢဒူသ၀ီလၢအဘူးဒီးဖဲန့ၣ်တဖၣ်ဒီးပှၢ်ပူၤဒီးကစၢၢ်ကလိတဖၣ်အပူၤအသိးတနီၤန့ၣ်ဘၣ်သူၣ်ထီၣ်ဒဲဖိတဖၣ်ဒီးဘၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ်လၢတၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်စံၣ်ပျီတဖၣ်အပူၤအဂ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
“ဘၣ်တၢ်ဒွဲၣ်အူမၤဟးဂီၤကွံၥ်သ၀ီလံၤလံၤလံန့ၣ် ဘၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ်လၢပှၢ်ပူၤဒီးဘၣ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. မၤသ့ဒၣ် ထူစံၣ်တၢ်မၤအဃိ ဘၣ်မၤ၀ဲပှၤထူစံၣ်ဖိလီၤ. တနီၤန့ၣ် သူၣ်အီၣ်၀ဲတၢ်သူတၢ်သၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လ့ၤလိၤဟးထီၣ်အဂီၢ် န့ၣ် မ့မ့ၢ်လၢ တၢ်ကိၢ်ခါဒီးတၢ်ဂိၣ်ခါအဆၢကတီၢ်တခီ ကိညၣ်ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး တၢ်စူၤခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဟဲတုၤဃီၤလၢတၢ်စူၤခါအဆၢကတီၢ်အဃိ လ့ၤလိၤဟးထီၣ်အဂီၢ်တညီလၢၤဘၣ်. အိၣ်လံ (၃)နံၣ်ဘျဲၣ်လံအဂ့ၢ်” ယ့ၣ်အူကီၢ်ဆၣ် ပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံဖိတဂၤ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
ထီဘိပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံဖိတဖၣ်အဂီၢ်NGOတၢ်ကရၢကရိတဖၣ်,ပှၤလၢဟ့ၣ်မၤဘူၣ်တၢ်တဖၣ်,ကီၢ်ဆၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်ဟ့ၣ်၀ဲတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်တလၢတလီၣ်ဘၣ်ဒီးဟဲတုၤဃီၤ၀ဲဆူတၢ်စူၤခါအဆၢကတီၢ်အဃိလိၣ်ဘၣ်၀ဲတၢ်အိၣ်ဆိးအလီၢ်တဖၣ်ဒီးကသံၣ်ကသီတဖၣ်အဂ့ၢ် တၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
၂၀၁၉တၢ်ဘၢၣ်စၢၤမုၢ်ဖးဖီစရီအဖီခိၣ်စကဲကီၢ်ခီလၢပှၤနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်(၅.၃)ကကွဲၢ်အပူၤပှၤစံၣ်သုးပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံဖိအိၣ်ထီၣ်တုၤ(၂.၃)ကကွဲၢ်ဃၣ်ဃၣ်၀ံၤ ကီၢ်ခီအပူၤအိၣ်ပှၤနီၣ်ဂံၢ်တ၀ၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဃ့ၣ်သုးအဂ့ၢ် ကီၢ်ပယီၤတၢ်တိၥ်ကူၣ်ကျဲၤဒီးတၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါကျဲသနူအ့ၣ်စတံၣ်ကၠူး(ISP-Myanmar)ထုးထီၣ်ပၥ်ဖျါဃၥ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
လၢန့ၣ်အမဲၥ်ညါ ကလံၤစိးသိၣ်မှံကရၢသၢဖု အရဲၣ်ကျဲၤမၤတ့ၢ်၀ဲ ၁၀၂၇ဒုးယၤရဲၣ်ကျဲၤ၀ံၤအလီၢ်ခံ စကဲကီၢ်ခီအပူၤ ထီဘိပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံဖိတဖၣ် ဟဲအိၣ်အါထီၣ်၀ဲအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဂ့ၢ် ပၥ်ဖျါဃၥ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
Ref: the irrawaddy
