လါအ့ဖြ့ၣ်(၂၃)သီ, ၂၀၂၄နံၣ်
ပယီၤသုးကီၣ်ကးအံၤ ဖီၣ်ဃာ်တၫ်စိတၫ်ကမီၤကန့ၫ်အဂီၫ် မၤအၢမၤသီတၫ်တပယူာ်ဃီအဃိ ပှၤခဲလၢာ်ဘၣ်သံ အဂၤ(၄)ကထိဘျဲၣ်၀ံၤ ပှၤ(၂)ကလးဂၤဘျဲၣ် ဘၣ်တၫ်ဖီၣ်ဃာ်အီၤအဂ့ၫ် အမဲရကၤထံဂုၤကီၫ်ဂၤကိတိာ် Antony Blinken တဲ၀ဲလီၤ.
အမဲရကၤထံဂုၤကီၫ်ဂၤ၀ဲၤကျိၤ အ၂၀၂၃နံၣ် ထံဂုၤကီၫ်ဂၤပှၤဂ့ၫ်၀ီခွဲးယာ်လံာ်ပာ်ဖျါ(နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေး အစီရင်ခံစာ)အပူၤ အမဲရကၤထံဂုၤကီၫ်ဂၤကိတိာ်တဲလီၤ၀ဲဒ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်ဘိးဘၣ်ပာ်ဖျါအပူၤ ပာ်ဖျါ၀ဲလၢ ကီၫ်ပယီၤပူၤ သုးကီၣ်ကးဒီး တၫ်ပၢၫ်ဆၢဂံၫ်ဘါကရၢတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤ တၫ်သဘံၣ်သဘုၣ်တဖၣ် ဟဲအိၣ်အါထီၣ်၀ဲအသိး, ကီၫ်ပယီၤပူၤ ပှၤဂ့ၫ်၀ီတၫ်အိၣ်သးတဖၣ်စ့ၫ်ကီး လၢတနံၣ်အံၤအပူၤကအၢထီၣ်၀ဲအဂ့ၫ် တဲဃာ်၀ဲလီၤ.
တၫ်မၤသံမၤ၀ီလၢတဖိးမံဒီးသဲစးတဖၣ်, တၫ်မၤအၢမၤသီတဖၣ်, ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢတဘၣ်ထွဲတဖၣ် တၫ်ဟ့ၣ်တၫ်ကမၣ် ဟံးန့ၫ်ဂ့ၫ်၀ီတဖၣ်, တၫ်ပၢဆှၢဃာ် တၫ်ကစီၣ်တၫ်သဘျ့ ခွဲးယာ်(သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်)တဖၣ်, ပှၤဟံးန့ၫ်တၫ်ကစီၣ်ဖိတဖၣ် တၫ်မၤပျံၤမၤဖုးအီၤ တၫ်လီၤဘၣ်ယိာ်တဖၣ်, တၫ်သူအ့ထၢၣ်နဲး(Internet)ဒီး လီတဲစိ(Phone)တဖၣ် တၫ်ပာ်ပနီၣ်အဒူၣ်အဆၢတဖၣ်, တၫ်သူပတီၫ်ထီတၫ်သ့ တၫ်ဘၣ်ခိး ကွၫ်ဟုၣ်တၫ်(နည်းပညာသုံးစောင့်ကြည့်)၀ံၤ မၤဘၣ်ဒိနီၫ်တဂၤတၫ်ခွဲးတၫ်ယာ်တဖၣ် ပာ်ဃုာ်အဂ့ၫ်ပာ်ဖျါဃာ်၀ဲလီၤ.
တၫ်ဒုးတၫ်ယၤအဃိ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲလၢဃ့ၫ်ပူၤဖျဲးသးတဖၣ် တဟ့ၣ်တၫ်မၤစၢၤဘၣ်အမဲာ်ညါ သုးကီၣ်ကးတကပၤ တနီၤဖး ကမျၢၫ်အိၣ်တၫ်လီၫ်ဒီး တၫ်ဒုးကဲထီၣ်တၫ်လီၫ်တဖၣ်၀ံၤ ဟးလူၤခးလီၤတၫ်လၢကလံၤကျါ လၢထံကီၫ်ဒီတဘ့ၣ်အပူၤစ့ၫ်ကီး ဘၣ်တၫ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဃာ်လၢ တၫ်ဂ့ၫ်တၫ်ကျိၤဒီး မုၫ်နံၤမုၫ်သီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၫ်မၤကမၣ် ပှၤဂ့ၫ်၀ီခွဲးယာ်အပူၤ ပှၤလၢမူဒါအိၣ်တဖၣ် တၫ်တဟံးန့ၫ်အီၤဂ့ၫ်၀ီ, တၫ်ပာ်ဖျါတဖၣ်စ့ၫ်ကီး ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါအိၣ်တဖၣ်တကပၤ မၤထွဲ၀ဲတအိၣ်ဘၣ်အဂ့ၫ် တဲ၀ဲလီၤ.
ဘၣ်ထွဲဒီးသုးဂ့ၫ်၀ီတၫ်သဘံၣ်သဘုၣ်န့ၣ် တၫ်မၤအၢမၤသီကမျၢၫ်ဒီး တၫ်မၤကမၣ်ပှၤဂ့ၫ်၀ီခွဲးယာ် (လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု)တဖၣ်အပူၤ ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤကရၢတနီၤဒီး PDFကမျၢၫ်တၫ်ဒီသဒၢသုးတဖၣ် မၤကမၣ်၀ဲအိၣ်အဂ့ၫ်စ့ၫ်ကီး ပာ်ဖျါ၀ဲလီၤ.
ကိးမုၫ်နံၣ်ဒဲး ပှၤဂ့ၫ်၀ီခွဲးယာ်လံာ်ဘိးဘၣ်ပာ်ဖျါ လၢအမဲရကၤကီၫ်စၢဖှိၣ်ဘိးဘၣ်ပာ်ဖျါ၀ဲအံၤ ထံကီၫ်ခဲလၢာ်ပာ်ဖှိၣ်(၂၀၀) ဃၣ်ဃၣ်ဒီး ပှၤဂ့ၫ်၀ီတၫ်အိၣ်သးလၢတၫ်လီၫ်အဂၤတဖၣ် ဘၣ်တၫ်ပာ်ဖှိၣ် ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါ၀ဲန့ၣ်လီၤ. အမဲရကၤထံဂုၤကီၫဂၤ၀ဲၤကျိၤတကပၤ လၢ၁၉၉၇နံၣ်လံၤလံၤ ကိးမုၫ်နံၣ်ဒဲးလံာ်ဘိးဘၣ်ပာ်ဖျါ၀ဲအံၤန့ၣ် ဘၣ်တၫ်ဆှၢထီၣ်စ့ၫ်ကီးဆူ အမဲရကၤဘျီၣ်ဒိၣ်ပူၤစ့ၫ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
ref:voa
