ကီၢ်ကရ့ၣ်နံၣ်တၢ်ပၢဆှၢဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ ဒိးသန့ၤထီၣ်လၢတၢ်ဒုးတၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ် ကကးတံၥ်ကွံၥ်ကၠိတဖၣ်

လါယူၤလံ(၂၂)သီ, ၂၀၂၅နံၣ်, အၣ်ထူခ့ၣ်တၢ်ကစီၣ်

ကီၢ်ကရ့ၣ်နံၣ်တၢ်ဘၢၣ်စၢၤပၢပြးကီၣ်ကး(IEC)အတၢ်ပၢဆှၢ ကူၣ်သ့အဖီလၥ် တၢ်သိၣ်လိကၠိအဖျၢၣ်(၅၃၀)ဖျၢၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်လၢတၢ်ဒုးတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်အဖီခိၣ် တၢ်ကကးတံၥ်ကွံၥ်တၢ်သိၣ်လိကၠိတဖၣ်အဂ့ၢ် (IEC)နဲၣ်ရွဲၣ်သဃဲၤ(၂) ကိၣ်ပညါစံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.

ခီဖျိ ကျိဖးဒိၣ်ဒီးကလံၤကျါတၢ်ဒုးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်တဖၣ်အဃိ ကကးတံၥ်ကွံၥ်ကၠိတဖၣ်ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိးပှၤဖိသၣ်တဖၣ် အတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့သုတစဲးခံအဂီၢ် ကၠိလၢကြၢးအိးထီၣ်၀ဲတဖၣ်တခီ ကပၥ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီးကမျၢၢ်တၢ်ကရၢကရိတဖၣ်၀ံၤ ကလံၤကျါတၢ်ဒီသဒၢတဖၣ်ဒ်အမ့ၢ် တၢ်ခူၣ်လီၤဃၥ်တၢ်ပူၤ, ကလံၤကျါတၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါတဖၣ် ကရဲၣ်ကျဲၤမၤန့ၢ်၀ဲအဂ့ၢ် စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.

“တၢ်နဲၣ်လီၤတဖၣ်အံၤန့ၣ် ကီၢ်ဆၣ်တဖၣ်အပူၤ ကၠိကီၣ်ကးတဖၣ်,မိၢ်ပၢ်သရၣ်သမါလၢဘၣ်ထွဲကၠိတဖျၢၣ်စုၥ်စုၥ်တဖၣ် ကပၥ်ဖှိၣ်ထီၣ်သး၀ံၤကကွဲၢ်ထွဲဘၣ်၀ဲအဂီၢ်,မ့ၢ်လိၣ်သပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်ကတီၢ်ခဲအံၤကကးတံၥ်ဃၥ်ကၠိတဖၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်အဖီခိၣ်တၢ်ကက့ၤအိးထီၣ်ကၠိအဂီၢ်ကၠိကီၣ်ကးတဖၣ်ဒီးကၠိသရၣ်သရၣ်မုၣ်လၢဘၣ်ထွဲကီၢ်ဆၣ်တဘ့ၣ်စုၥ် စုၥ် အတၢ်ဆၢတဲၥ်တဖၣ်အဖီခိၣ် တၢ်အိးထီၣ်ကၠိမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်ကးတံၥ်ကၠိမ့ၢ်ဂ့ၤ မၤ၀ဲသ့ဒ်တၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ်”အဂ့ၢ် IEC နဲၣ်ရွဲၣ်သဃဲၤ(၂) ကိၣ်ဘညါ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.

ကီၢ်ကရ့ၣ်နံၣ်ဟီၣ်က၀ီၤအပူၤလါယူၤလံၤအတီၢ်ပူၤခီဖျိသုးကီၣ်ကးအသုးပညိၣ်ဒုးလီၢ်က၀ီၤကမျၢၢ်လိၤလိၤအဃိထဲဒၣ်အဆိကတၢၢ်(၂)နွံအတီၢ်ပူၤဒၣ်လဲၥ်န့ၣ် ဖိသၣ်ပၣ်ဃုၥ် ကမျၢၢ်(၁၅)ဂၤဘၣ်သံ၀ဲ၀ံၤ ဘၣ်ဒိ၀ဲ(၁၈)ဂၤန့ၣ်လီၤ.

လါယူၤလံ(၁၇)သီအနံၤစ့ၢ်ကီး ထဲဒၣ်တသီအတီၢ်ပူၤန့ၣ် သုးကီၣ်ကးအသုး လဲၤတ့ၢ်မ့ၣ်ပိၢ်အဖျၢၣ်(၁၀)ဆူ ပှၤစံၣ်သုးပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံဖိအိၣ် ဒံၣ်မီစိၤမုၢ်နုၥ်တပၤအဃိ ကမျၢၢ်အိၣ်ဟံၣ်ဃီတဖၣ်ဘၣ်ဟးဂီၤကွံၥ်၀ဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်အံၤ၀ံၤအလီၢ်ခံ တၢ်နဲၣ်လီၤလၢတၢ်ကကးတံၥ်ကၠိတဖၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.

“ကလံၤကျါတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်န့ၣ် ဒ်ပသ့ၣ်ညါအသိးလီၤမီၤ ကိးမုၢ်နံၤဃၣ်ဃၣ်လီၤ. ဖိသၣ်တဖၣ်, ကၠိတဖၣ်တၢ်မၢကးတံၥ်၀ဲဘၣ်ဆၣ် ကၠိတနီၤန့ၣ် တကးတံၥ်ကွံၥ်၀ဲဘၣ်. တၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ် အိးထီၣ်ဃၥ်၀ဲဒံးလီၤ. ဖိသၣ်တဖၣ်န့ၣ် အလံၥ်စဲးခံလၢၥ်လံ, ၀ံၤဘျီ ကၠိတဖၣ် တၢ်ကးတံၥ်အီၤတဘျီဘျီ, တၢ်အိးထီၣ်၀ဲတဘျီဘျီအဃိ ဖိသၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ကၢၣ်လဲၤထီၣ်ကၠိလံန့ၣ်လီၤ. ကဘီယူၤန့ၣ် ဟးတ့ၢ်လီၤအါထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ. ဟဲပညိၣ်ဒုးတ့ၢ်လီၤမ့ၣ်ပိၢ်လိၤလိၤဆူ ကမျၢၢ်လီၤ. ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီဘၣ်လၢ မုၢ်နံၤကလီၤဘၣ်လၢ ယလိၤဖဲလဲၣ်တသီလဲၣ်အဂ့ၢ်” ဒံၣ်မီဆိၣ်လီၢ်က၀ီၤဖိတဂၤ စံး၀ဲန့ၣ်လီၤ.

ကရ့ၣ်နံၣ်ဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ တၢ်ကပၥ်ပနီၣ်န့ၢ် ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်တဖၣ်အိၣ်ဆိးအလီၢ်အကျဲတဖၣ်ဒ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤကဲထီၣ်တန့ၢ်ဟီၣ်က၀ီၤဒိၣ်အသိးအဂီၢ် IEC ဃ့ထီၣ်ဃၥ်၀ဲဆူ ဟီၣ်ခိၣ်ထံကီၢ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.

Karenni Human Right Group (KnHRG)စ့ၢ်ကီး ခီဖျိကလံၤကျါတၢ်ဒုးတဖၣ်အဃိ ကီၢ်ကရ့ၣ်နံၣ်ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်လၢ အတူၢ်ဘၣ်၀ဲ နီၢ်ခိဒီးနီၢ်သးတၢ်ဆါတဖၣ်အဂီၢ် ဟီၣ်ခိၣ်ထံကီၢ်တဖၣ် ကဒီၣ်တဲၥ်ကွံၥ် ကဘီယူၤသိလဲၤအယွၤလီၤဆူ သုးကီၣ်ကးအသုးတဖၣ်အဂီၢ် ဒီး တၢ်ကဟံးန့ၢ်ဂ့ၢ်ဂီ တုၤလီၤတီၤလီၤအဂီၢ် ဃ့ထီၣ်ဃၥ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.

Ref: DVB