လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ(၁၃)သီ,၂၀၂၅နံၣ်
ကီၫ်စဲၣ်တၫ်ဘံၣ်တၫ်ဘၢဒီးကမျၢၫ်လၢလဲၤထီၣ်က့ၤလီၤတဖၣ် ကဟးထီၣ်ဟးလီၤဘၣ်လၢတၫ်ပူၤဖျဲးအဂီၫ် ကီၫ်ကရ့ၣ်နံၣ်ပူၤ ကထုးထီၣ်န့ၫ်၀ဲ တၫ်ခီကီၫ်စဲၣ်အဆၢ လံာ်တၫ်ပျဲတဖၣ်အဂ့ၫ် ကရ့ၣ်နံၣ်ကီၫ်တၫ်ပဘၢၣ်စၢၤပၢပြးကီၣ်ကး(IEC)ထုးထီၣ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤ၀ဲလီၤ.
ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ(၁၁)အနံၤန့ၣ် ကရ့ၣ်နံၣ်တၫ်ဘၢၣ်စၢၤပၢပြးကီၣ်ကး(IEC)ဘိးဘၣ်ရၤလီၤ၀ဲလၢ ပှၤလၢတမ့ၫ် ကရ့ၣ်နံၣ်ကီၫ်စဲၣ်ဖိတဖၣ် လၢတၫ်ဂ့ၫ်အကလုာ်ကလုာ်ဒီးပှၤလၢနုာ်လီၤဟးထီၣ်လၢကရ့ၣ်နံၣ်အပူၤတဖၣ် တၫ်ဘံၣ်တၫ်ဘၢအဂီၫ် ကထုးထီၣ်န့ၫ်၀ဲ တၫ်ခီကရ့ၣ်နံၣ်ကီၫ်စဲၣ်အဆၢ လံာ်တၫ်ပျဲတဖၣ်အဂ့ၫ်န့ၣ်လီၤ.
လံာ်အုၣ်ကီၤအံၤမ့ၫ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ် တၫ်တဟ့ၣ်တၫ်ပျဲလၢတၫ်ကနုာ်လီၤဆူ ကရ့ၣ်နံၣ်ကီၫ်စဲၣ်ပူၤဘၣ်ဒီး ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် မ့ၫ်သမံသမိး၀ဲန့ၣ် တၫ်ကဘၣ်ဒုးနဲၣ်၀ဲလံာ်အုၣ်ကီၤအံၤ၀ံၤ တၫ်သူပှၤဂၤအတၫ်တန့ၫ်အသိး ဖဲဟးထီၣ်က့ၤလၢ ကရ့ၣ်ကီၫ်စဲၣ်ပူၤအကတီၫ် တၫ်ကဘၣ်ဟ့ၣ်က့ၤ၀ဲန့ၣ် လၢလံာ်တၫ်ပျဲအလီၫ်ခံ ကွဲးလီၤဃာ်တၫ်ဂ့ၫ်(၇)ထံၣ်န့ၣ်လီၤ.
IECနဲၣ်ရွဲၣ်ဃဲၤ(၂)ကိၣ်ပညါတဲ၀ဲလၢ”ပမ့ၫ်ကွၫ်လၢ Categoryန့ၣ် ပှၤဟဲနုာ်လီၤဆူကရ့ၣ်နံၣ်ကီၫ်စဲၣ်ပူၤအိၣ်အါမးလီၤ. Journalistတဖၣ်မ့ၫ်ဂ့ၤ,ပှၤလၢမၤ Researchတဖၣ်အိၣ်စ့ၫ်ကီးလီၤ.ပှၤမၤတၫ်ဖိ,ပှၤဟဲဟးကသုၣ်တဖၣ် ဒီးပှၤလၢဟဲမၤ မုာ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်တဖၣ်စ့ၫ်ကီးအိၣ်၀ဲလီၤ.ပဟံးန့ၫ်အခီၣ်တဃာ်လၢတၫ်အံၤအဖီခိၣ်ဒီး ပအိၣ်ဒီးCategoryအါမးလီၤ. ဒိးသ န့ၤထီၣ်အသးလၢတၫ်အံၤအဖီခိၣ် Category လၢပနီၤဖးလီၤလီၤဆီစ့ၫ်ကီးအိၣ်၀ဲအဂ့ၫ်”န့ၣ်လီၤ.
လၢကတီၫ်အံၤ ကရ့ၣ်နံၣ်ကီၫ်စဲၣ်ဟီၣ်က၀ီၤပူၤလၢတၫ်ဒုးဆူၣ်အံၤ တၫ်ရဲၣ်တၫ်ကျဲၤ၀ဲအံၤန့ၣ် ကဲထီၣ်တၫ်ဟ့ၣ်ပလီၫ်လၢ ပှၤဟ့ၣ်တၫ်ကစီၣ်ဆူသုးကီၣ်ကးအအိၣ်တဖၣ်သ့၀ံၤ တၫ်တသ့ၣ်ညါဘၣ်တၫ်ရဲၣ်တၫ်ကျဲၤအံၤလီၤတံၫ်ဘၣ်ဆၣ် တူၫ်လိာ်၀ဲအဂ့ၫ် လီၫ်က၀ီၤဖိတဂၤတဲ၀ဲလီၤ.
“ပှၤတဂၤလၫ်လၫ်လၢ ဟဲအိၣ်ဆိး၀ဲဖဲကီၫ်စဲၣ်အံၤအပူၤ မ့ၫ်ဘၣ်တမံၤမံၤန့ၣ် တၫ်ဘၢၣ်စၢၤပဒိၣ်အံၤ ကဟံးန့ၫ်မူဒါအဃိ ယထံၣ်လၢတၫ်ရဲၣ်တၫ်ကျဲၤအံၤကြၢးအိၣ်၀ဲလီၤ.သနူဒ်သိးအံၤတအိၣ်ဘၣ်အဃိ တၫ်ပၢၫ်ဆၢတၫ်ဖံးတၫ်မၤအပူၤ တၫ် လၢကဲထီၣ်တၫ်လီၤဆံးလီၤစှၤတဖၣ်အိၣ်၀ဲအါမးဒီးတၫ်တနာ်န့ၫ်လိာ်သးတဖၣ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲလီၤ.တၫ်စံးအၢစံးသီလိာ်သးအိၣ်၀ဲ, ၀ံၤအလီၫ်ခံ မ့မ့ၫ်တမံၤမံၤန့ၣ် တၫ်ဟံးန့ၫ်မူဒါတဖၣ်အဂံၫ်စၫ်၀ဲလီၤ.”
ကရ့ၣ်နံၣ်ကီၫ်စဲၣ်ပူၤ ပှၤလၢဖံးသကိးမၤသကိးတၫ်လၢ တၫ်ပၢၫ်ဆၢတၫ်ဖံးတၫ်မၤအပူၤတဖၣ်စ့ၫ်ကီး တၫ်ကထုးထီၣ်န့ၫ် အီၤတၫ်အိၣ်ဆိးအဂီၫ် လံာ်တၫ်ပျဲ တၫ်ရဲၣ်တၫ်တၫ်ကျဲၤအိၣ်၀ဲအဂ့ၫ် ကရ့ၣ်တၫ်ဘၢၣ်စၢၤပၢပြးကီၣ်ကးတဲ၀ဲလီၤ.
တၫ်ပၢၫ်ဆၢအကတီၫ် (၄)နံၣ်အတီၫ်ပူၤ တၫ်ကစီၣ်ဟးထီၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၫ်လၢပှၤဟ့ၣ်တၫ်ကစီၣ်တဖၣ်အဃိ တၫ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတၫ် ခီဖျိလၢတၫ်ရဲၣ်တၫ်ကျဲၤအံၤအဖီခိၣ် တၫ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤ၀ဲမ့ၫ်ကန့ၫ်ဧါန့ၣ် ဘၣ်အိၣ်ခိးကွၫ်အဂ့ၫ် ပှၤမၤပှၤတ၀ၢတၫ်ဖံးတၫ်မၤ လၢကရ့ၣ်နံၣ်ကီၫ်စဲၣ်ပူၤတဖၣ်တဲ၀ဲလီၤ.
ကၠ့လဲးမၠ့ၣ်ကရၢပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ ကိၣ်စီၣ်မ့ထဲတဲ၀ဲလၢ”မ့ၫ်တမၤဒ်သိးအံၤဘၣ်န့ၣ် တၫ်ဘၣ်ယိၣ်အိၣ်၀ဲလီၤ.ဘၣ်မနုၤအ ဃိလဲၣ်န့ၣ် ပှၤတနီၤဟဲ၀ံၤ,မ့ၫ်ဟ့ၣ်တၫ်ကစီၣ်ဒီးတၫ်လီၫ်တၫ်ကျဲအလီၫ်န့ၣ် တၫ်ဂ့ၫ်ကီအိၣ်ထီၣ်သ့အဂ့ၫ်န့ၣ်လီၤ.ထုးထီၣ် န့ၫ်၀ဲဒ်သိးအံၤဒီး ပှၤအံၤအိၣ်ဟဲဖဲလဲၣ်,အိၣ်ဒ်လဲၣ်,မ့ၫ်မၤကမၣ်ဘၣ်ဖုးတၫ်တမံၤမံၤဒၣ်လဲၣ် တၫ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါ၀ဲညီ အဂ့ၫ်”န့ၣ်လီၤ.
တၫ်ကဘၣ်မၤ တၫ်ခီကီၫ်စဲၣ်အဆၢလံာ်တၫ်ပျဲ တၫ်ဆၢကတီၫ်ဒီးတၫ်ဂ့ၫ်တၫ်ကျိၤတဖၣ်န့ၣ် ကထုးထီၣ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤန့ၫ်၀ဲအဂ့ၫ် ကရ့ၣ်နံၣ်ကီၫ်စဲၣ်တၫ်ဘၢၣ်စၢၤပြၢပြးကီၣ်ကးတဲ၀ဲလီၤ.ကတီၫ်အံၤ လၢမိပြဲအဆၢ တၫ်ဒုးဆူၣ်၀ံၤ ပှၤလီၫ်က၀ီၤဖိတဖၣ် ဘၣ်ဃ့ၫ်ပူၤဖျဲးသးလီၤ.
Ref: DVB
