လါမးရှး(၅)သီ, ၂၀၂၄နံၣ်
ကီၫ်ကၠီၣ်တဲၣ်ပဒိၣ်တခီ တၫ်သုတက့ၤဆှၢန့ၫ်ဆူၣ်အိၣ်ဆိးလီၫ်ကျဲ (အတင်းအကျပ်နေရပ်ပြန်မပို့ရေး) တၫ်ဘျၢသဲစးလၢ ထံဂုၤကီၫ်ဂၤပာ်ဖျါဃာ်၀ဲ တကးဘၣ်ကီၫ်ကၠီၣ်တဲၣ်အတၫ်မၤဆူၣ်မၤဆါဒီး တၫ်ဖီၣ်လီၤမၫ်(လက်စဖျောက်ဖမ်းဆီးခြင်း)တဖၣ်အဂီၫ် တၫ်ဘျၢသဲစးလၢတၫ်ကကးတံာ် ဒုးလီၤပှၫ်ကွံာ်တဖၣ်(တားဆီးနှိမ်နင်းရေး အက်ဥပဒေ) တၫ်ကလူၤပိာ်မၤထွဲအီၤအဂီၫ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်ဘၣ်ထွဲအၣ်စံၣ်ယၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ်လီၫ်ဆ့ၣ်နီၤခၢၣ်စးကရၢ(APHR) ဟ့ၣ်ကူၣ်ဆီၣ်တခူဃာ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
လံာ်ပာ်ဖျါလၢတၫ်ထုးထီၣ်ပာ်ဖျါဃုာ်ဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ခွဲးယာ်ကရၢတဖုလၢအမ့ၫ် တၫ်မၤဂ့ၤထီၣ် ပှၤတ၀ၢကံၫ်စီအခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိ PEF (လူထုစွမ်းပကားမြှင့်တင်ရေးဖောင်ဒေးရှင်း – PEF)အကတီၫ် တဲဆီၣ်တခူထီၣ်ဃာ်၀ဲဒ်န့ၣ် န့ၣ်လီၤ.
တၫ်ဂ့ၫ်သ့ၣ်တဖၣ်တကးဘၣ် ကၠီၣ်တဲၣ်ပဒိၣ်တခီ ပှၤဃ့ၫ်သုးပှၤလီၫ်အိၣ်ကမှံဒဲက၀ီၤ(စစ်ရှောင်စခန်း)တဖၣ် ကဒိးန့ၫ်ဘၣ်တၫ်မၤစၢၤတဖၣ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတၫ်ဒိသူၣ်ဒိသးအ့ၣ်ကၠ့ၣ်စံၣ်(လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုအေဂျင်စီ)တဖၣ်အအိၣ် ကဘၣ်မၤ၀ဲအဂ့ၫ်ဒီး ပှၤဆါတဖၣ်တၫ်ဆီတလဲကူစါယါဘျါလၢကၠီၣ်တဲၣ်တၫ်ဆါဟံၣ်ကန့ၫ်အဂီၫ်, ဟီၣ်က၀ီၤ မ့တမ့ၫ် ဒူသ၀ီခိၣ်ဂီၤတဖၣ်တၫ်ဒိကန့ၫ်အဂီၫ်, တၫ်သမံသမိးတီၣ်ထီၣ် ကီၫ်ဆၢခီပတာ်ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲတၫ်ဖံးတၫ်မၤတဖၣ် တၫ်ကမၤအါထီၣ်အဂီၫ်စ့ၫ်ကီး တဲဆီၣ်တခူထီၣ်ဃာ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
ကၠီၣ်တဲၣ်, မလ့ၡါ ဒီး အ့ၣ်ဒိၣ်နံၡါ ဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စးတဖၣ် လဲၤဆူ မဲၫ်ဟီၣ်ဆီၣ်(မယ်ဟောင်ဆောင်)ဒီး မဲၫ်စရံယါ(မယ်စရီယန်)၀ံၤ လဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီး ကရ့ၣ်နံၣ်ဒီး ကညီကီၫ်စဲၣ်ပူၤ ပှၤဃ့ၫ်သုးပှၤလီၫ်အိၣ်ကမှံတဖၣ် ဖဲအပူၤကွံာ် လါနိၣ်၀့ဘၢၣ်၀ံၤအလီၫ်ခံ ထုးထီၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်၀ဲလံာ်ပာ်ဖျါအံၤန့ၣ်လီၤ.
တၫ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၫ်တဖၣ်အဖီခိၣ် ကီၫ်ပယီၤပူၤ သုးကီၣ်ကး အတၫ်မၤအၢမၤသီတဖၣ်အဃိ ပှၤဃ့ၫ်သုးပှၤလီၫ်အိၣ်ကမှံဖိ တၫ်ဘံၣ်တၫ်ဘၢတအိၣ်တဖၣ်, ကီၫ်ဆၢခီပတာ်ပှၤဃ့ၫ်သုးပှၤလီၫ်အိၣ်ကမှံဖိ တဒိးန့ၫ်ဘၣ်၀ဲတၫ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၫ်ကဟုကယာ်တဖၣ်, တၫ်ကးတံာ်ဃာ် တၫ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ခွဲးယာ်တဖၣ်ဒီး လိၣ်ဘၣ်ကီၫ်ဆၢ ခီပတာ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ တၫ်ဒိသူၣ်ဒိသးတၫ်မၤစၢၤတဖၣ်အဂ့ၫ် လၢလံာ်ပာ်ဖျါပူၤ နဲၣ်ဖျါဃာ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်ဘၣ်ထွဲအၣ်စံၣ်ယၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ်လီၫ်ဆ့ၣ်နီၤခၢၣ်စးကရၢ(လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အာဆီယံလွှတ်တော်အမတ်များ)(APHR)အံၤ မ့ၫ်ကရၢတဖုလၢ တၫ်ကရၢကရၢဒုးအိၣ်ထီၣ်ဃာ်အီၤလၢ အၣ်စံၣ်ယၣ်ထံကီၫ်ဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စးလီၫ်လံၤတဖၣ်ဒီး ကတီၫ်အံၤခၢၣ်စးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ref:bbc
