လါမးရှး(၁၁)သီ, ၂၀၂၄နံၣ်
စးထီၣ်လၢ KNLA သုးပာ်ဖှိၣ်တဖၣ် လဲၤထီၣ်ဒုး၀့ၫ်မုၫ်ဃါပျီကတီၫ်သုးကီၣ်ကးတပၤ ဟဲတ့ၫ်လီၤမ့ၣ်ပိၫ်, ခးလီၤကျိဖးဒိၣ် ဒီး ဒွဲၣ်အူမၤဟးဂီၤကွံာ်တဖၣ်အိၣ်အသိး, ဒီးတုၤလီၤမုၫ်ဆါတနံၤအံၤ သုးကီၣ်ကး အတၫ်မၤအၢမၤသီတဖၣ်အိၣ်ဒံး၀ဲအဃိ ၀့ၫ်မုၫ်ဃါပျီပူၤကမျၢၫ်အိၣ်ဟံၣ်တၫ်သူၣ်ထီၣ်တၫ်အိၣ်ယၢၤခဲလၢာ် မ့ၣ်အူအီၣ်ဟးဂီၤကွံာ်လၢာ်ဃၣ်ဃၣ်လံအဂ့ၫ် ချၢၣ်လွံၫ်ထူၣ်ကီၫ်ရ့ၣ်ပှၤတဲတၫ်ပၢပဒိၣ်စီၤဟဲဂ့ၤတဲ၀ဲန့ၣ်လီၤ.
“ပမ့ၫ်ကွၫ်က့ၤန့ၣ် ဟဲနုာ်လီၤလၢ၀့ၫ်မုၫ်ဃါပျီ(နတ်သံကွင်းမြို့), ဒွဲၣ်အူကွံာ်တၫ်, ဒွဲၣ်အူ၀ံၤဆဲးဟဲရုၫ်ရုၫ်, အန့ၣ်ဟဲထီၣ်အါထီၣ်မီၤ. တမ့ၫ်လၢဟဲက့ၤလီၤတၫ်ဖီခိၣ်တဒူၣ်ဘၣ်. ၀ံၤလဲၤနုာ်လီၤနိၣ်ကူၤ, နုာ်လီၤယၣ်မၠိအီၣ် ဒွဲၣ်သ၀ီလီၤ. အဃိ နိၣ်ကူၤသ၀ီမ့ၫ်ဂ့ၤ, ယၣ်မၠိအီၣ်သ၀ီမ့ၫ်ဂ့ၤ, ၀့ၫ်မုၫ်ဃါပျီမ့ၫ်ဂ့ၤန့ၣ် တၫ်ဒွဲၣ်အူကွံာ်အီၤလၢာ်ဃၣ်ဃၣ်လံအဂ့ၫ်“ တဲ၀ဲန့ၣ်လီၤ.
သုးကီၣ်ကးအသုးလၢအိၣ်ဟဲက့ၤလီၤလၢ သုးက့(၅)တဖၣ်ဟဲက့ၤအိၣ်၀ဲဒၣ်ဖဲ ၀့ၫ်လၢၫ်ဒိၣ်ဒီး မ့မ့ၫ်သုးကီၣ်ကးအသုးလၢအိၣ်ဖဲ ၀့ၫ်လၢၫ်ဒိၣ်တခီ ဟဲလီၤတၫ်ဘံၣ်တၫ်ဘၢဖဲ ယွၣ်ကၠံအ့သ၀ီအဂ့ၫ်တဲ၀ဲန့ၣ်လီၤ.
“ကတီၫ်ခဲအံၤတၫ်ဟူးတၫ်ဂဲၤတခီ အိၣ်ဒၣ်ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်တဖၣ်ဆူသ၀ီပူၤ, ခးစိတၫ်နါစိၤလီၤအဂ့ၫ်“ တဲ၀ဲန့ၣ်လီၤ.
စးထီၣ်လၢတၫ်မၤတၫ်ပတုာ်တၫ်ခး ဖဲ၂၀၁၅နံၣ်, သုးကီၣ်ကးတပၤ မၤဂ့ၤထီၣ်၀ဲ ဒုးယာ်ရဲၣ်ကျဲၤကျဲလၢအမ့ၫ် ၀့ၫ်မုၫ်ဃါပျီ, လၢၫ်ဒိၣ်, ဘီၣ်ဆၢခိၣ်(ဘော်စဲခို)လၢ တၫ်ကလဲၤထီၣ်ဆူသုးက့နီၫ်ဂံၫ်(၅)ဟီၣ်က၀ီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢသုးကီၣ်ကးမၤဂ့ၤထီၣ်ဒုးယာ်ရဲၣ်ကျဲၤကျဲတဖၣ်အပူၤ မၤဟးဂီၤကွံာ်လီၫ်က၀ီၤကမျၢၫ် စံာ်ပှဲၤတၫ်သူၣ်တၫ်ဖျးတၫ်မၤအီၣ်လီၫ်ကျဲတဖၣ်အဃိ လီၫ်က၀ီၤကမျၢၫ်တဖၣ် တတူၣ်လိာ်၀ဲဘၣ်ဒီး တၫ်ထီဒါတဖၣ်စ့ၫ်ကီးအိၣ်ထီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
လၢတၫ်န့ၣ်အဃိ အ၀ဲသ့ၣ်သူၣ်ထီၣ်က့ၤတၫ်ပၢဆှၢဟီၣ်က၀ီၤကန့ၫ်အဂီၫ် ဂုၫ်ကျဲးစၢးမၤဂ့ၤထီၣ်ကျဲတဖၣ်အဖီခိၣ် KNLA သုးတဖၣ် မၤဟးဂီၤကွံာ်အ၀ဲသ့ၣ်တၫ်ရဲၣ်တၫ်ကျဲၤတဖၣ်အိၣ်၀ဲထီဘိလီၤအဂ့ၫ်တဲ၀ဲန့ၣ်လီၤ.
“အခဲအံၤသုးကီၣ်ကး အသုးလၢဟဲက့ၤလီၤကစၢၫ်ခိၣ်, ဟဲက့ၤလီၤလၢသုးက့(၅)တဖၣ် ဟဲက့ၤလီၤတုၤလၢ၀့ၫ်လၢၫ်ဒိၣ်လံ, ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤပဟီၣ်က၀ီၤပူၤ ဒ်သိး၀့ၫ်လၢၫ်ဒိၣ်, ၀့ၫ်မုၫ်ဃါပျီ သုးကီၣ်ကးအသုးအဂံၫ်အဘါအိၣ် (၃၀၀)ဘျဲၣ်, (၄၀၀)ဃၣ်ဃၣ်ဒီးဟံးန့ၫ်တၫ်ဘံၣ်တၫ်ဘၢမ့ၫ်ဂ့ၤ, ဟူးဂဲၤ၀ဲမ့ၫ်ဂ့ၤခဲလၢာ်ပာ်ဖှိၣ်န့ၣ် ကအိၣ်၀ဲ(၄၀၀)ဃၣ်ဃၣ်အဂ့ၫ် ချၢၣ်လွံၫ်ထူၣ်ပှၤတဲတၫ်ပၢစီၤဟဲဂ့ၤတဲ၀ဲန့ၣ်လီၤ.
ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ, ချၢၣ်လွံၫ်ထူၣ်ကီၫ်ရ့ၣ်, လၢၫ်ဒိၣ်ကီၫ်ဆၣ်ဒီး မူကီၫ်ဆၣ်, ၀့ၫ်မုၫ်ဃါပျီဒီး ၀့ၫ်လၢၫ်ဒိၣ်ကျဲမုၫ်ဖးဒိၣ်ကပၤ ၀့ၫ်မုၫ်ဃါပျီ, ထံပူၤလူၫ်သ၀ီဒိၣ်, ထံပူၤလူၫ်သ၀ီဆံး, မာ်ပံးလူၫ်(အုန်းသျှစ်ကုန်း), တမ့ၤလူၫ်, ဃီၤထူၣ်ရိ(အုန်းပင်စု), သ့ၣ်ဂ့ၤလူၫ်, နိၣ်ကူၤ, ယၣ်မၠိအီၣ်, တမၣ်ခီ, မုၫ်ထီၣ်တီၣ်စူး, မုၫ်နုာ်တီၣ်စူး, သဲကိ(သဲကုန်း), ညီၣ်ကိ, ညီၣ်တါ, ပိလိနိၣ်ဖိ, လ့ဘီမုၫ်, ကၠၣ်ပျီ, ယွၣ်ကၠံအ့(ရွာကြီးအင်း), ကၠိကိ, တီကၠီၣ်ပီး, ဒီမိၤ သ၀ီ(၂၂)ဖျၢၣ်ပာ်ဃုာ် သ၀ီလၢအဂုၤအဂၤတဖၣ်စ့ၫ်ကီးဃ့ၫ်သုးပူၤဖျဲးသးလံန့ၣ်လီၤ.
“သ၀ီလၢတၫ်ယၢၤထီၣ်တဖၣ် ကတီၫ်ခဲအံၤဒူသ၀ီဖိတဖၣ် စံၣ်ဖျိးလၢာ်လံ, မ့မ့ၫ်သ၀ီလၢအဂၤတဖၣ်တခီ အပူၤကွံာ်န့ၣ်ပှၤလၢစံၣ်ဖျိးတဖၣ်အိၣ်အသိး ပှၤလၢဟဲက့ၤအိၣ်စ့ၫ်ကီးအိၣ်၀ဲလီၤ. ပမ့ၫ်ကွၫ်န့ၣ် ချၢၣ်လွံၣ်ထူၣ်ကီၫ်ရ့ၣ်ဒီတဘ့ၣ်, ကမျၢၫ်ထံဖိကီၫ်ဖိ ဒူသ၀ီကိးဖျၢၣ်ဒဲးန့ၣ် တဘၣ်လီၫ်ဘၣ်စးလၢာ်ဘၣ်အဂ့ၫ်“ အ၀ဲတဲ၀ဲန့ၣ်လီၤ.
လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ စးထီၣ်လၢ၀့ၫ်ချၢၣ်လွံၫ်ထူၣ်ဒီး တုၤပစိၣ်မၠီသ၀ီတဖၣ် ဒ်သိး၀့ၫ်တကူၣ်-မါတလ့ကျဲမုၫ်ဖးဒိၣ်လီၫ်လံၤမုၫ်ထီၣ်တပၤ သ၀ီတဖၣ်စ့ၫ်ကီး တဘၣ်လီၫ်ဘၣ်စးနီတဖျၢၣ်လၢာ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
သုးက့နီၫ်ဂံၫ်(၃), ချၢၣ်လွံၫ်ထူၣ်ကီၫ်ရ့ၣ်ဟီၣ်က၀ီၤ, သ၀ီအါဒၣ်တက့ၫ်အပူၤ ပှၤသးစၫ်တဖၣ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်ဒီး ကမျၢၫ်တဖၣ်စ့ၫ်ကီးထံၣ်လိာ်သးဒီး သုးကီၣ်ကးတအိၣ်ဘၣ်အဃိ ပှၤသးစၫ်အါဒၣ်တက့ၫ်ဟဲအိၣ်ကဒုလၢ တၫ်ပၢၫ်ဆၢဟီၣ်က၀ီၤပူၤတဖၣ်အဂ့ၫ်တဲ၀ဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ(၁၀)သီအနံၤ, သုးကီၣ်ကးပာ်လီၤကမျၢၫ်တၫ်ဘၣ်ကဲသုးတၫ်ဘျၢအဃိ ကမျၢၫ်လၢတၫ်ဟဲဆဲးကျိးတဖၣ်စ့ၫ်ကီး အဂ့ၫ်တဲ၀ဲန့ၣ်လီၤ.
“တၫ်ဆဲးကျိးတဖၣ်ဒုအိၣ်လီၤ. တၫ်ဆဲးကျိးတဖၣ်အဖီခိၣ် ပှၤလၢဟဲတုၤတဖၣ်တခီ ကပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၫ်ဒီး ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ဧါ, အဲၣ်ဒိးမၤဒ်လဲၣ်, ဒ်သိးဟဲအိၣ်ကဒုအဂီၫ်လီဧါ, မ့မ့ၫ်နီၫ်နီၫ်တခီကမျၢၫ်တဖၣ် တၫ်ကထီဒါက့ၤသုးကီၣ်ကးလၢ တၫ်တသူတၫ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးအကျဲဘၣ် ဒီးကသူ၀ဲလၢကျဲအဂုၤအဂၤ၀ံၤ ကပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၫ်အဂီၫ် ပတဲလီၤ“န့ၣ်လီၤ.
ချၢၣ်လွံၫ်ထူၣ်ကီၫ်ရ့ၣ်ပူၤ သုးကီၣ်ကးတပၤခးလီၤကျိဖးဒိၣ်တဖၣ် အိၣ်ထီၣ်၀ဲကိးမုၫ်နံၤဃၣ်ဃၣ်လီၤ. သုးကီၣ်ကးတပၤပညိၣ်ခး၀ဲလၢ လီၫ်က၀ီကမျၢၫ်တဖၣ် ကပျံၤတၫ်ဖုးတၫ်အဂီၫ် ဒီးအတၫ်ဂုၫ်ကျဲးစၢးလၢ တၫ်ပၢဆှၢဟီၣ်က၀ီၤကန့ၫ်အဂီၫ်တဖၣ်အပူၤ ကမျၢၫ်တဖၣ်ထံၣ်လိာ်သးဒီး သုးကီၣ်ကးတအိၣ်ဘၣ်အဃိ မ့ၫ်ဒၣ်တၫ်မၤပျံၤမၤဖုး၀ဲန့ၣ်လီၤ. တၫ်ပညိၣ်ဒုးကမျၢၫ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၫ်ဒၣ်အတၫ်စိတၫ်ကမီၤကအိၣ်ဂၢၫ်ဆိးကျၢၫ်အဂီၫ်လီၤအဂ့ၫ်တဲ၀ဲန့ၣ်လီၤ.လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ လီၫ်က၀ီၤကမျၢၫ်တဖၣ်အါတက့ၫ်န့ၣ်ပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၫ်ဒီး တၫ်ပၢၫ်ဆၢကရူၫ်ကရၢတဖၣ်အဃိ ပညိၣ်ဒုး၀ဲန့ၣ်လီၤ.
လၢကတီၫ်ခဲအံၤ သုးကီၣ်ကးအသုးတဖၣ် အိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲ ယွၣ်ကၠံအ့, တီၣ်စူး, နိၣ်ကူၤ, ဃီၤထူၣ်ရိသ၀ီပူၤတဖၣ်အဂ့ၫ် လၢၫ်ဒိၣ်ကီၫ်ဆၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဲ၀ဲန့ၣ်လီၤ.
photo:CJ
